cfrc.ifro.ir > گروه های تخصصی > گروه بهداشت و بیماری ها > دستورالعمل پیشگیری و کنترل بیماری های ویروسی ماهیا
 English     معرفی موسسه قوانین و مقررات تالار گفتگو پیوندها تماس با ما درباره ما ثبت نام ورود
  گروه های تخصصی  گروه بهداشت و بیماری ها  دستورالعمل پیشگیری و کنترل بیماری های ویروسی ماهیا     جمعه 10 فروردین 1403  
ImageText

 دستورالعمل پیشگیری و کنترل بیماری های ویروسی ماهیان قزل آلای کشور

پیش گفتار:

دستورالعمل « پیشگیری و کنترل بیماری های ویروسی ماهیان قزل آلای کشور » بنا بهپیشنهاد دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های آبزیان و به استناد قانون سازمان مصوب 1350 و آیین نامه های مربوط نگارش شد و در پانزدهمین جلسه کمیسیون تحول اداری سازمان در تاریخ 1/12/1391 با کد «16/91دامپزشکی» به تصویب رسید و از ابتدای سال 1392 لازم الاجرا است.

ماده 1 – اهداف:

الف- هدف اصلی : پیشگیری ، کنترل و ریشه کنی بیماری های ویروسی در مراکز تکثیر و مزارع پرورشی ماهیان قزل آلای کشور

ب- اهداف فرعی :

1- ارتقاء سطح بهداشتی مراکز تکثیر و مزارع پرورش ماهیان قزل آلای کشور

2-کمک به اجرای مراقبت های فعال و غیر فعال بیماری های ماهیان سردآبی

ماده 2- دامنه کاربرد :

این دستورالعمل در مراکز تکثیر و مزارع پرورشی ماهیان قزل آلای کشور کاربرد دارد.

ماده 3- مسئولیت اجراء :

اداره کل مسئول اجرای این دستورالعمل بوده و تمامی مراکز تکثیر و مزارع پرورشی ماهیان قزل آلای کشور ملزم به رعایت مفاد آن می باشند و دفتر آبزیان مسئولیت نظارت بر حسن اجرای آن را بر عهده دارد.

ماده 4- قوانین و مقررات مرتبط:

1- ماده 5 قانون سازمان دامپزشکی کشور مصوب 1350 و آیین نامه مربوطه

2- آئین نامه نظارت بهداشتی دامپزشکی مصوب 1387 هیئت وزیران

3- آئین نامه چگونگی کنترل بهداشتی تردد مصوب 1373 هیات وزیران

4- آئین نامه مبارزه با بیماری های دامی و جلوگیری از سرایت و انتشار آنها مصوب 1389

ماده 5- تعاریف واژه ها و اصطلاحات : اصطلاحات به کار رفته در این دستورالعمل دارای مفاهیم زیر است:

1-سازمان : سازمان دامپزشکی کشور

2- اداره کل : اداره کل دامپزشکی استان

3-دفتر آبزیان : دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های آبزیان

4-شبکه : شبکه دامپزشکی شهرستان

5-مرکز تکثیر :مرکز نگهداری مولد و تولید تخم چشم زده و بچه ماهیان انگشت قد

6-مزرعه پرورشی : مزرعه پرورش و پروار ماهی به قصد عرضه و فروش به بازار

7-مرکز تفریخ و پرورش : مزرعه تفریخ تخم چشم زده و تولید بچه ماهی

8-تخم چشم زده : تخم ماهی لقاح یافته دارای اندام های چشمی ناکامل و قابل رویت و قابلیت حمل و نقل از محل تولید به مراکز دیگر

9-بچه ماهی قابل فروش : بچه ماهی که کیسه زرده را کاملاً جذب کرده و در مرحله اولیه تغذیه فعال بوده و قابل جابجاشدن و فروش باشد.

10-ماهی بازاری قابل فروش : ماهی پرورشی که مراحل رشد خود را طی کرده وقابل عرضه برای فروش در بازار باشد .

11-پیشگیری : اقدامات بهداشتی ، درمانی و قرنطینه ای به منظورجلوگیری از ورود بیماری از مکانی آلوده به مکانی پاک

12-کنترل : اقداماتی به منظور محدود کردن بیماری در مناطق آلوده و جلوگیری از انتشار آن به سایر مناطق پاک

13-تشخیص : اقداماتی براساس مقررات فنی و بین المللی و اصول شناخته شده علمی برای تشخیص بیماری و شناسایی عامل مربوطه

14-بیماری ویروسی : بیماری که بوسیله عوامل ویروسی در ماهیان قزل آلا ایجاد می شود نظیر بیماری نکروز عفونی لوزالمعده ( IPN) ، بیماری سپتی سمی خونریزی دهنده ویروسی ( VHS) و بیماری نکروز عفونی بافت خون ساز (IHN) و سایر بیماری های نوپدید و غیر بومی.

ماده 6 صاحب و یا متصدی مرکز تکثیر و مزرعه پرورش موظف است تحت نظارت مسئول فنی-بهداشتی مربوطه اقدامات بهداشتی ذیل را انجام دهند :

1-درمان آب ورودی مرکز به روشهای قابل اجرا نظیر UV ، ازن

2-ضدعفونی کلیه تجهیزات و وسایل مورد استفاده

3-ضدعفونی تخم ها قبل از مرحله هچ بر اساس دستورالعمل شماره 01/48/1386

4-رعایت تراکم در تراف ها و استخرهای نوزادگاهی برابر دستورالعمل صدور پروانه مراکز تکثیر ماهیان سردآبی با کد 03/43/1389

5-ثبت روزانه وضعیت سلامت ماهیها برابر الگوی شماره (1)

6-جمع آوری روزانه ماهی های تلف شده و دفن بهداشتی تلفات با استفاده از کوره لاشه سوز و یا دفن در چاله با عمق یک متر و آهک پاشی روی آن و ثبت در الگوی شماره (1)

7-رعایت شرایط امنیت زیستی و قرنطینه ای در مزرعه

تبصره (1) :ضدعفونی کننده های مورد استفاده در مرکز باید جزء ضدعفونی کننده های مجاز سازمان دامپزشکی کشور باشد.

ماده 7 مرکز تکثیر و مزرعه پرورش لازم است به منظور ماهی دار کردن استخرها اقدامات ذیل را انجام دهد :

1-پاکسازی و ضدعفونی و آماده سازی استخرهای صید شده قبل از وارد نمودن بچه ماهی

2-صدور گواهی آماده سازی مزرعه توسط مسئول فنی – بهداشتی و ارائه آن به شبکه دامپزشکی شهرستان طی مدت 24 ساعت

3-ثبت گواهی آماده سازی مزرعه در سامانه پایش بیمارهای آبزیان توسط مسئول فنی- بهداشتی و یا شبکه دامپزشکی شهرستان

4-تامین بچه ماهی دارای گواهی سلامتی حمل از دامپزشکی شهرستان مبداء و ثبت در سیستم یکپارچه قرنطینه

5-اعلام به شبکه دامپزشکی مقصد پس از ورود بچه ماهی به مزرعه حداکثر طی مدت 24 ساعت

6-تایید تخلیه بچه ماهی ها در مزرعه مقصد در سامانه یکپارچه قرنطینه توسط مسئول فنی-بهداشتی مزرعه

تبصره (1) :در صورتیکه مزرعه فاقد مسئول فنی – بهداشتی می باشد ثبت موارد در سامانه پایش بیماریهای آبزیان بر عهده شبکه می باشد.

ماده 8 دفتر آبزیان برنامه سالانه مراقبت را حداکثر تا 15 فروردین هر سال تنظیم و به ادارات کل ابلاغ می نماید .

ماده 9- به منظور تشخیص بیماری لازم است موارد ذیل رعایت گردد:

1-گزارش هر گونه تلفات غیر عادی توسط مسئول فنی-بهداشتی و یا متصدیان مرکز تکثیر و مزرعه پرورش به صورت کتبی و یا از طریق سامانه پایش بیماریهای آبزیان به شبکه دامپزشکی حداکثر 24 ساعت پس از مشاهده تلفات.

2-بررسی گزارش اولیه و در صورت لزوم اعزام کارشناس ظرف مدت کمتر از 24ساعت توسط شبکه دامپزشکی و گزارش رخداد بیماری به اداره کل.

3-بازدید از مزرعه و معاینه و کالبدگشائی و در صورت نیاز نمونه برداری از ماهیان بیمار و تکمیل الگوی شماره (2) توسط کارشناس 4-ثبت گزارش در سامانه پایش بیماری های آبزیان حداکثر 24 ساعت پس از بازدید توسط شبکه دامپزشکی شهرستان.

5-ارسال نمونه به آزمایشگاه واجد صلاحیت توسط اداره کل ظرف مدت 24 ساعت پس از دریافت نمونه به همراه الگوی شماره (3).

6-انجام آزمایشات لازم توسط آزمایشگاه و اعلام پاسخ به اداره کل حداکثر ظرف مدت یک هفته پس از دریافت نمونه.

7-در صورت مثبت بودن نتایج اولیه بیماری های ویروسی ارسال نمونه های لازم در محیط VTM و یا به صورت فریز شده به آزمایشگاه مرجع جهت انجام کشت ویروسی و انجام سایر آزمایشات تکمیلی به همراه الگوی شماره (3).

8-اعلام نتایج تکمیلی ظرف مدت 1 ماه پس از دریافت نمونه توسط آزمایشگاه مرجع به دفتر آبزیان.

9-بررسی نتایج بیماری توسط دفتر آبزیان و در صورت مثبت بودن ثبت در سامانه پایش بیماریهای آبزیان و یا اعلام کتبی به اداره کل.

ماده 10 اداره کل پس از دریافت نتایج اولیه مثبت به دست آمده از نمونه های مرضی و یا سیستم مراقبت فعال، نسبت به اعلام شرایط قرنطینه ای مبنی بر جلوگیریاز نقل و انتقال ماهی و وسایل و تجهیزات از مرکز آلوده به سایر مراکز تا اطلاع ثانوی به صورت کتبی به متصدیان مرکز اقدام نماید .

ماده 11 پس از تشخیص و تائید بیماری IPN در مولدین اقدامات ذیل در مراکز تکثیر الزامی است :

1-اعلام کتبی بروز بیماری IPN به متصدیان مرکز حداکثر ظرف مدت 24 ساعت توسط اداره کل

2-صید ماهیان مولد حداکثر ظرف مدت یک هفته با نظارت شبکه دامپزشکی شهرستان

3-تنظیم و ارائه گواهی صید مولدین بر اساس الگوی شماره (4) توسط شبکه دامپزشکی ظرف مدت حداکثر 24 ساعت پس از اتمام عملیات صید

4-خشک کردن و ضدعفونی مرکز نگهداری مولدین با ترکیبات مجاز و با نظر کارشناس شبکه

تبصره (1) : بیماری IPN به عنوان یک بیماری اندمیک در کشور محسوب می گردد .

ماده 12 به منظور ذخیره سازی مجدد مولدین در کانون های آلوده اقدامات ذیل صورت پذیرد :

1-ارائه درخواست کتبی توسط متصدیان یا صاحبان مرکز به شبکه دامپزشکی شهرستان حداقل سه هفته پس از پایان عملیات پاک سازی و ضدعفونی

2-بازدید از مرکز توسط کارشناس شبکه حداکثر یک هفته بعد از ارائه درخواست

3-صدور گواهی سلامتی مزرعه بر اساس الگوی شماره (5) ظرف مدت یک روز کاری پس از اتمام بازدید

ماده 13 پس از تشخیص و تائید بیماری IPN در بچه ماهیان زیر دو ماه در صورت داشتن علائم کلینیکی و تلفات بالای 30% اقدامات ذیل الزامی است :

1-اعلام کتبی بروز بیماری به متصدیان و یا صاحبان مرکز توسط شبکه ظرف مدت 24 ساعت و صدور دستور معدوم سازی ماهیان آلوده

2-بستن خروجی آب مزرعه بلافاصله پس از اعلام شبکه تا پایان عملیات معدوم سازی و جلوگیری از ورود آب استخرهای آلوده به منابع آبی

3-معدوم سازی و امحاء بچه ماهی های استخرهای آلوده با نظارت نماینده شبکه

4-تخلیه کامل آب استخر مبتلا

5-دفن یا سوزاندن تلفات در محل مناسب

6-پاک سازی و ضدعفونی استخر آلوده با استفاده از ضدعفونی کننده های مجاز

7-ضدعفونی تمام تجهیزات ، وسایل مزرعه و تمام سطوح و دیواره ها با استفاده از ضدعفونی کننده های مجاز

8-تکمیل صورت جلسه معدوم سازی بر اساس الگوی شماره (6)

9-ثبت در سامانه GIS توسط شبکه

تبصره (1) : ملاک تشخیص میزان و درصد تلفات نظر کارشناس شبکه دامپزشکی پس از بازدید از مزرعه و برآورد میزان تلفات می باشد.

تبصره (2) : معدوم سازی با استفاده از ماده هیپوکلریت کلسیم و با دوز 25-40ppm به مدت 30 ذقیقه صورت می گیرد.

ماده 14 به منظور پرداخت غرامت به صاحبان یا متصدیان واحدهای آلوده رعایت موارد ذیل الزامی است :

1-تنظیم تقویم بهای غرامت بر اساس ماده (10) و (11) آیین نامه مبارزه با بیماری های دامی و جلوگیری از سرایت و انتشار آنها و تبصره های ذیل آن حداکثر یک ماه پس از پایان عملیات معدوم سازی و ضدعفونی مطابق الگوی شماره (6)

2-ارائه نسخه ای از صورت جلسه معدوم سازی به صندوق بیمه محصولات کشاورزی در صورت نیاز

3-ارسال برآورد میزان غرامت به دفتر آبزیان حداکثر یک هفته

4-بررسی گزارش توسط دفتر آبزیان و اعلام میزان غرامت به دفتر طرح و برنامه ظرف مدت یک ماه

5-تامین و پرداخت غرامت توسط سازمان حداکثر 6 ماه پس از تنظیم تقویم بهای غرام

ماده 15- فروش بچه ماهیان مرکز آلوده در صورت داشتن تلفات کمتر از 30% و گذشت 2 هفته از رفع کامل علائم بالینی و تلفات ناشی از بیماری بلامانع است .

ماده 16 فروش بچه ماهیان مرکزی که در آزمایشات مولکولی سیستم مراقبت از نظر ویروس IPN دارای نتایج مثبت بوده ولی فاقد علائم بالینی می باشند ، بلامانع می باشد .

تبصره (1) : شبکه در هنگام صدور گواهی حمل بایستی آلودگی به ویروس IPN را قید نموده و این گواهی صرفا به مقصد مزارعی است که دارای مسئول فنی – بهداشتی باشند.

ماده 17 پرورش بچه ماهیانی که از لحاظ IPN مثبت هستند با رعایت شرایط ذیل بلامانع است :

1-ارسال گزارشات هفتگی مطابق الگوی شماره (7) توسط مسئول فنی – بهداشتی مزرعه به شبکه

2-بازدید ماهانه تا زمان صید توسط شبکه و ثبت گزارشات بازدید در سامانه پایش بیماری های آبزیان

3-پاک سازی و ضدعفونی استخر آلوده پس از صید ماهیان با تمام تجهیزات مربوطه

4-ارائه گزارش پایان دوره و اتمام عملیات ضدعفونی توسط مسئول بهداشتی مزرعه پس از اتمام عملیات

ماده 18 به منظور ذخیره سازی مجدد بچه ماهی در مزارع آلوده رعایت شرایط مندرج در ماده (12) الزامی است .

ماده 19 – پس از تشخیص و تائید بیماری های نکروز بافت خون ساز (IHN) و سپتی سمی خونریزی دهنده ویروسی (VHS) در مراکز تکثیر و پرورش رعایت شرایط مندرج در ماده (13) به منظور ریشه کنی الزامی است.

تبصره (1) : بیماری های نکروز بافت خون ساز (IHN) و سپتی سمی خونریزی دهنده ویروسی (VHS) به عنوان بیماری اگزوتیک برای کشور محسوب می شود.

ماده 20 شیوه نامه ضدعفونی و پاک سازی مزرعه توسط دفتر بهداشت آبزیان ظرف مدت 3 ماه پس از ابلاغ این دستورالعمل

تهیه و ابلاغ می شود.

ماده 21- اداره کل ضمن بررسی های لازم جهت ردیابی و شناسایی مبداء ‌ورود و روش انتقال بیماری گزارش لازم را تهیه و به

دفتر آبزیان ارسال می کند.

ماده 22 اداره کل ضمن ثبت مورد بیماری در سامانه GIS سازمان اطلاع رسانی لازم را به سایر آبزی پروران انجام می دهد.

ماده 23 در صورت وقوع اپیدمی دفتر بررسی و مدیریت بیماری های آبزیان لازم است ضمن اعلام شرایط قرنطینه ای در کشور اطلاع رسانی لازم را به استان ها انجام دهد.

(منبع دفتر بهداشت و مبارزه با بیماری های آبزیان)

ImageText
مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور (تنکابن)
Powered by taJan System Co